En Sıcak Konular

Ersoy Yıldız

Geniş Açı
Ersoy Yıldız
29 Mayıs 2015

Türkiyede Sistem Tartışması Bitmez



Dünyada birkaç ülke hariç tutulursa, birçoğunda sistem tartışması yapıldığını sanıyorum. Kimi başkanlık sistemleri parlamenter sisteme özenirken; kimi parlamenter sistemler de başkanlık sistemine özenir. En azından mevcut sistemlerinin olumsuz yönleri sorgulanır. Tabi ki hepsinin kendine has gerekçeleri var. Bir kere, başkanlık sistemlerinin olumsuz yönleri sıralansa da;  parlamenter sistemlerin mükemmel olduğu da söylenemez. Sistemlerin de kuvvetli yönleri olduğu gibi kendine özgü zaafları da bulunuyor. 

 Dünyada parlamenter sistemlere yönelik eleştiriler iki temelde toplanıyor. Eleştirilerin bir kısmı, parlamenter sistemin tabiatından kaynaklanan zaaflarına yöneliktir. Aslına bakarsak parlamenter sistemler, yetkileri bütünüyle elinde bulunduran krallara karşı icat edilmiş sistemlerdir. Türk parlamenter sistemi de benzer şekilde başladı. İlk defa 1876 Meşrutiyetin ilanıyla padişahın karşısına mebuslar meclisi çıkarılarak başladı. İnişli çıkışlı bir şekilde günümüze kadar geldi. Dolayısıyla geçmiş dönemler için yeterli olsa bile; küreselleşen dünyanın demokratik şartları için yetersiz kaldığı varsayılır.

Parlamenter sistemlere yönelik eleştirilerin diğer kısmı ise, dönüşüme uğratılırken aslından uzaklaştığına yöneliktir. Gerçekte ideal, ortalama bir parlamenter sistemin olmazsa olmazı şunlardır: Seçimle oluşmuş bir meclis; meclis içinden çıkmış bir hükümet ve hükümeti denetleyen bir meclis olması gerekir. Mekanizma böyle işliyorsa, yürütme ve yasama kuvvetleri arasında denge kurulduğu için sisteme yönelik eleştiriler azalır. Haliyle parlamenter sistemi bırakıp başkanlık sistemine geçelim gibi tartışmalar pek zemin bulamaz.

İdeal bir parlamenter sistemin başka yönü ise; iki başlılıktır. Yürütme yetkisi zayıflatılmış ve sorumluluğu olmayan devlet başkanı (kral, imparator veya seçilmiş bir cumhurbaşkanı olabilir); asıl yürütme yetkisi ve sorumluluğu olan başbakan ve hükümeti denetleyen meclis olması gerekir. Parlamenter sistem mekanizması böyle işlediğinde sisteme yönelik eleştiriler azalır. Haliyle başkanlık sisteminin iyi bir sistem olduğu varsayımı yine yeterli zemin bulmayacaktır.

Türkiye’de, başkanlık sistemine geçelim, geçmeyelim tartışmaları da bu konulardan bağımsız değildir. Türk parlamenter sisteminin ideal tip parlamenter sistem olduğu tartışmalıdır. Özellikle 60’lı yıllardan 70’li yılların ortalarına kadar ideal parlamenter sisteme yaklaştığı; 80’li yıllardan sonra kuvvetler dengesinin bozulmaya başladığı kabul görüyor. Hatta kimi siyaset bilimcilere göre, yarı başkanlık sistemine yaklaştığı; kimine göre de cumhurbaşkanlığı kuvvetlendirilmiş parlamenter sistem olarak tarif ediliyor. Tartışmalar şimdilerde yoğunlaşmış olsa bile; gelecek dönemlerde de başkanlık sistemine geçelim tartışmaları bitmeyecektir. En azından parlamenter sistemin yetersizlikleri gündemde olacağa benziyor. 



Bu yazı 995 defa okundu.






Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.





    Diğer köşe yazıları

     Tüm Yazılar 
    • 8 Haziran 2015 Başkanlık Sistemi Tartışması Asıl Şimdi Başlamalıdır
    • 29 Mayıs 2015 Türkiyede Sistem Tartışması Bitmez
    • 19 Mayıs 2015 Demokrasi Yönünden Sistemler Farkı
    • 4 Mayıs 2015 3 Mayıs Türkçülük Bayramıydı
    • 1 Mayıs 2015 Amerikada Niçin Sistem Tartışması Yapılmaz?
    • 25 Nisan 2015 "Develeri Oynatmayın Beyler!"
    • 23 Nisan 2015 Cumhuriyet Mi Demokrasi Mi?
    • 21 Nisan 2015 Ermeni Meselesi Türkiye İçin Aşil Sendromu Olmamalıdır
    • 15 Nisan 2015 Osmanlı'da ve İran'da -Mezhep ve Devlet-
    • 11 Nisan 2015 Chp'nin İki Parmak Solundayız! (1946'lı Yıllar)
    • 10 Nisan 2015 Türkiyenin Siyasal Sistem Dönüşümleri (1923-1946 arası)
    • 8 Nisan 2015 Türkiyenin Siyasal Sistem Dönüşümleri (1)
    • 5 Nisan 2015 Savaşların Değişen Yüzü: Hibrit Savaşlar
    • 1 Nisan 2015 ABD Dünyanın Kontrolünü Kaybediyor Mu?
    • 28 Mart 2015 Yemen Üzerinden İranı Tartışmak
    • 26 Mart 2015 Başkanlık Sistemi mi?
    • 25 Mart 2015 Kumpaslı Mecazlar
    • 21 Mart 2015 Japonlar, Çocuklarına Hiroşima'yı ve Nagazaki'yi Niçin Gezdirir?
    • 19 Mart 2015 'Biz Anafartalara Bir Dar-ül Fünun (Üniversite) Gömdük'
    • 18 Mart 2015 Gençlerden Ecdada Mektup

    Yazarlar

    En Çok Okunan Haberler

    Şirket Haberleri ŞİRKET HABERLERİ


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    5,758 µs